Григорій Півторак. Білоруська мова (1997) [djvu, pdf] | Оцифровано Гуртом

Зміст

Передмова 5
І. Графіка 8
I. Білоруська абетка 8
II. Ф о н е т и к а 10
1. Фонетична система сучасної білоруської літературної мови ... 10
2. Особливості білоруської мови в галузі вокалізму (голосних) . . 11
2.1. Акання 11
2.2. Якання 12
2.3. Голосний [з] 13
2.4. Голосні [ьі], [і] 13
2.5. Голосні на початку слова. Приставні приголосні й голосні.
Випадні голосні 13
2.6. Сполучення голосних у запозичених словах 15
3. Особливості білоруської мови в галузі консонантизму (приголосних) 16
3.1. Приголосний [у] 16
3.2. Приголосні [г] і [ґ] . . 18
3.3. Дзекання і цекання 18
3.4. Приголосні [з'] і [с’] 19
3.5. Шиплячі приголосні [ж), [дж], [ш], [ч] 20
3.6. Свистячий приголосний [ц] 20
3.7. Приголосний [р] 21
3.8. Сполучення [шч] 21
3.9. Історичні чергування приголосних 21
4. Наголос у білоруській мові 21
III. Орфоепія 25
1. Основні норми білоруської орфоепії 25
2. Особливості вимови голосних та їх сполучень 26
3. Особливості вимови сполучень приголосних 28
IV. О р ф о г р а ф і я 29
1. Принципи білоруської орфографії 29
2. Фонетичний принцип ЗО
3. Морфологічний принцип 32
4. Правопис голосних у складних словах 34
5. Правопис і, ы, й після префіксів 35
6. Особливості вживання м’якого знака й апострофа в білоруській мові 36
V. Лексікалогія 37
1. Прадмет лексікалогіі З?
2. Семантыка (значэнне) слова 37
3. Мнагазначнасць слова 37
4. Сінонімы 38
5. Антонімы 43
6. Амонімы 44
7. Паронімы • , ? , . . . , 48
8. Лексіка сучаснай беларускай мовы паводле паходжання , . . . 49
VI. Фразеалогія 52
1. Прадмет фразеалогіі 52
2. Асноўныя тыпы фразеалагічных зваротаў 53
3. Сінанімічнасць фразеалагізмаў 54
4. Прыказкі. Прымаўкі. Афарызмы, крылатыя выслоўі 55
5. Беларуская фразеаграфія 57
VII. Л е к с і к а г р а ф і я 58
1. Прадмет лексікаграфіі , 58
2. Тыпы слоўнікаў . 58
VIII. Марфалогія 69
1. Назоўнік 70
1.1. Вызначэнне назоўніка 70
1.2. Лексіка-граматычныя разрады назоўнікаў 70
1.3. Катэгорыя роду назоўнікаў 72
1.4. Катэгорыя ліку назоўнікаў 73
1.5. Катэгорыя склону назоўнікаў 75
1.6. Скланенне назоўнікаў 75
1.7. Словаўтварэнне назоўнікаў. Спецыфічныя беларускія суфіксы 84
2. Прыметнік 85
2.1. Вызначэнне прыметніка 85
2.2. Разрады прыметнікаў 86
2.3. Поўныя і кароткія формы прыметнікаў 87
2.4. Ступені прараўнання якасных прыметнікаў 87
2.5. Утварэнне прыналежных прыметнікаў 89
2.6. Скланенне прыметнікаў 89
2.7. Словаўтварэнне прыметнікаў. Спецыфічныя беларускія суфіксы 89
3. Лічэбнік 90
3.1. Вызначэнне лічэбніка і яго структурныя тыпы 90
3.2. Скланенне лічэбнікаў 91
3.3. Абазначэнне прыблізнай і няпэўнай колькасці ў беларускай мове 95
4. Займеннік 95
4.1. Вызначэнне займенніка 95
4.2. Разрады займеннікаў 95
4.3. Скланенне займеннікаў 96
4.4. Асаблівасці суфіксальнага формаўтварэння займеннікаў . . 98
5. Дзеяслоў 98
6.1. Вызначэнне дзеяслова 98
5.2. ІнфінІтыў (неазначальная форма дзеяслова) 98
5.3. Марфалагічныя катэгорыі дзеяслова 99
5.4. Спражэнне дзеясловаў 104
5.5. Словаўтварэнне дзеяслова ў 105
5.6. Правапіс суфіксаў -ава- (-ява•) і -ва- ў дзеясловах 105
5.7. Дзеепрыметнік 106
5.8. Дзеепрыслоўе 108
6. Прыслоўе 110
6.1. Вызначэнне прыслоўя 110
6.2. Разрады прыслоўяў паводле значэння 110
6.3. Ступені параўнання прыслоўяў 111
6.4. Формы прыслоўяў са значэннём'ацэнкі і меры якасді ... 112
6.5. Утварэнне прыслоўяў 112
6.6. Фразеалагізмы ў ролі прыслоўяў 114
6.7. Правапіс прыслоўяў • 114
7. Словы катэгорыі стану 115
7.1. Вызначэнне катэгорыі стану 115
7.2. Класіфікацыя слоў катэгорыі стану паводле значэння ... 115
8. Прыназоўнік 116
8.1. Вызначэнне прыназоўніка 116
8.2. Утварэнне прыназоўнікаў 116
8.3. Некаторыя асаблівасці ўжывання прыназоўнікаў 117
8.4. Правапіс прыназоўнікаў 119
9. Злучнік 120
9.1. Вызначэнне злучніка 120
9.2. Класіфікацыя злучнікаў 120
9.3. Правапіс злучнікаў 121
10. Часціцы 121
10.1. Вызначэнне часціцы 121
10.2. Разрады часціц 121
10.3. Ужыванне часціц ні, не 123
10.4. Правапіс часціц 123
11. Выклічнік , 124
11.1. Вызначэнне выклічніка 124
11.2. Разрады выклічнікаў . 124
IX. С і н т а к с і с 125
1. Словазлучэнне 125
2. Сувязь слоў у словазлучэнні і сказе 126
3. Некаторыя асаблівасці беларускага кіравання 127
4. Сказ 127
5. Просты сказ 129
5.1. Двухсастаўныя сказы 129
5.2. Аднасастаўныя сказы 139
5.3. Няпоўныя сказы 141
6. Складаны сказ 142
6.1. Складаназлучаныя сказы 143
6.2. Складаназалежныя сказы 144
7. Простая, паўпростая, няўласна-простая і ўскосная мова .... 149
Білоруські тексти для читання і вправ 151
Цётка 151
Янка Журба 154
Максім Багдановіч • 156
Янка Купала 162
Якуб Колос 167
Змітрок Бядуля 174
Цішка Гартны 177
Алесь Гурло 179
Канстанцыя Буйло 181
Максім Гарэцкі 182
Міхась Чарот 186
Паулюк Трус 187
Кузьма Чорни 188
Уладзімір Дубоўка 191
Віталь Вольскі 191
Міхась Линькоў 194
Пятрусь Броўка 195
Лариса Геніюш 196
Аркадзь Куляшоў 197
Максім Танк 198
Сяргей Грахоўскі 198
Іван Шамякін , 199
Васіль Быкаў 201
Уладэімір Караткевіч 206
Рыгор Барадулін 207
Генадзь Бураўкін 208
Вера Вярба 209
Навукова-публіцыстычныя тэксты 209
1. Мікола Ермаловіч. Народ і яго гісторыя 209
2. Анатоль Клышка. Чим жа пісалі на папірусе? 211
3. Вечаслаў Шалькевіч. Пуцяводная зорка беларусаў ... 212
4. Вечаслау Чамярыцкі. Беларускія летапісы і хронік! . 214
5. Іван Саверчанка. Палемічная паэзія Беларусі 217
6. Кастусь Шалястовіч. Беларусы Аргенціны 219
7. Барыс Сачанка. Беларуская эміграцыя: факты і меркаванні 221
8. Таццяна Кабржыцкая, Вечаслаў Рагойша. Шляхамі ўзаемааз-
наямлення 222
9. Псшел Ахрыменка. Леся Украінка і Беларусь 225
10. Уладзімір Караткевіч. Палессе 227
Людзі зямлі беларускай , « , , , 229
Короткий білорусько-український навчальний словник , . , , . 231